– Od dziecka oglądałem pocztówki z Warszawy i nie mogłem uwierzyć, jak paskudnym prezentem od Stalina był dla niej Pałac Kultury – wyznał w Londynie najsłynniejszy architekt świata Daniel Liebeskind. Urodzony w Polsce projektant odwiedził Wystawę Polskich Architektów.
Wykład urodzonego w powojennej Łodzi Daniel Liebeskinda był magnesem, który przyciągnął na Wystawę Polskich Architektów ponad 150 odwiedzających. Guru wszystkich projektantów okazał się być miłym, wyluzowanym i zdystansowanym do własnej osoby człowiekiem, który z dumą opowiadał o swoim polskim pochodzeniu.
– Dobrze pamiętam swoje dzieciństwo, do dziś potrafię mówić po polsku – oznajmił na przywitanie. – Zdążyłem nawet pójść tam do szkoły, nim z rodzicami przenieśliśmy się do Nowego Jorku. Zaczynałem jako zwykły emigrant – wspominał.
Fundamenty jak relikwie
Daniel Liebeskind wygłosił godzinny wykład na temat największych kontrowersji, jakie wzbudza współczesna architektura. Na podstawie własnych projektów starał się odpowiedzieć na pytania, czy warto budować odważne architektonicznie budynki, czy mniej kontrowersyjne, za to wtapiające się w otaczające je zabudowania. Zadawał pytania, czy powinny być wysokie czy niskie, tanie czy drogie, a nawet czy głośne czy wyciszone. O dziwo odpowiedzi były dla niego zaskakująco oczywiste – trzeba stawiać takie budynki, o których usłyszy cały świat.
Liebeskind wie, co mówi. Jest autorem między innymi projektu odbudowy zniszczonego w zamachach z 11 września kompleksu World Trade Centre. Jak wspomniał, było to jednym z najtrudniejszych wyzwań w jego karierze. Po pierwsze musiał dostosować się do wyjątkowo ciasnej działki, na jakiej stały bliźniacze wieże. Po drugie, obok nowego, oszałamiającego wieżowca będącego nowym symbolem wolności musiał zostawić miejsce na park upamiętniający trzy tysiące ofiar ataków terrorystycznych. I wreszcie zrobić coś, na co nie wpadłby nikt inny – wykorzystać przy budowie część fundamentów i pozostałości po starych wieżowcach. – Skoro zachowały się w ziemi, dlaczego mielibyśmy je usuwać? Są jak relikwie – przekonywał polskich architektów.
Można zaryzykować stwierdzeniem, że pomniki i miejsca upamiętniające tragiczne wydarzenia są dla Liebeskinda niejako specjalnością. Architekt ma na swoim koncie wygrany konkurs na projekt Muzeum Żydowskiego w Berlinie, które powstało w 1999 roku. To było dla niego również osobistym wyzwaniem – sam ma żydowskie pochodzenie, a jego rodzice przetrwali Auschwitz.
To nie jedyny dar dla narodu żydowskiego, jaki Liebeskind przygotował w swojej pracowni. Z dumą prezentował modernistyczny budynek wyższej uczelni wybudowanej w Izraelu, który kosztował jedynie 6 milionów dolarów. – Chciałem wykorzystać lokalną siłę roboczą, lokalne materiały, a nawet dostosować ten obiekt do lokalnych warunków klimatycznych – zdradzał szczegóły. Za pieniądze, które wielu nowojorczyków wydaje na budowy domów jednorodzinnych, architekt postawił centrum mieszczące nowoczesne sale wykładowe i sportowe, a całość z daleka rzuca na kolana nowoczesnością i wyjątkowym wykonaniem.
Przyćmić betonowego kloca
Podczas spotkania z Danielem Liebeskindem nie zabrakło też polskich akcentów. Na jednej z plansz wyświetlił on panoramę współczesnej Warszawy, a obok wizualizację mieszkalnego wieżowca „Złota 44”, jaki właśnie jest tam budowany. Zaprojektował go z dumą i rozmachem, bo – jak mówi – zawsze marzył o przebudowaniu stolicy Polski.
– Te miasto zostało bardzo skrzywdzone. Najpierw zrównano je z ziemią, a później postawiono potworne budowle w stylu Pałacu Kultury. Od dziecka oglądałem pocztówki z Warszawy i nie mogłem uwierzyć, jak paskudnym prezentem od Stalina był ten budynek – wyznał.
Właśnie realizacja 40-piętrowego apartamentowca była dla Liebeskinda jednym z najbardziej osobistych wyzwań. Marzył, by powstał tam najwyższy w Europie budynek mieszkalny, który przyćmi swoją potęgą betonowy kloc, jakim jest Pałac i pokaże nowy kierunek dla rozwoju miasta. – Najpiękniejsze w nim są krzywizny. Proszę zauważyć, że w środku nie będzie dwóch takich samych apartamentów – podkreślał, pokazując zdjęcia z placu budowy.
Czy Warszawa powinna mieć kompleksy na tle reszty światowych metropolii? Jak stwierdził Liebeskind, objechał w swojej karierze dookoła cały glob i zauważył, że w każdym miejscu ludzie uważają się za centrum świata. – Myślę, że nie ma większych powodów do zmartwień – stwierdził.
