Fot. Getty, Facebook
Istnieją dwa sposoby, by zagwarantować sobie prawo do pobytu i pracy w UK po Brexicie. Po pierwsze, można wnioskować o status osoby osiedlonej w UK, a po drugie – można starać się o brytyjskie obywatelstwo. Dokumenty potwierdzające stałą rezydenturę przestaną obowiązywać w 2020 roku.
Czym jest settled status?
Status osoby osiedlonej w UK to oficjalne przyznanie statusu imigracyjnego przez Home Office. Posiadający ten status obywatel UE będzie mógł nadal mieszkać, pracować czy studiować w Wielkiej Brytanii po Brexicie.
Settled status obejmuje m.in.:
- pełny dostęp do opieki zdrowotnej
- dostęp do świadczeń publicznych, w tym do zasiłków i emerytury, (jeśli spełnia się szczegółowe kryteria)
- możliwość przebywania poza granicami UK przez okres nie dłuższy niż 5 lat
- automatyczne przyznanie obywatelstwa brytyjskiego dziecku osoby z SS, które urodziło się w UK.
Celem systemu jest zapewnienie obywatelom UE, posiadającym settled status, tych samych praw i świadczeń, do których mają oni prawo obecnie w ramach swobodnego przepływu ludzi, towarów, pieniędzy i usług w UE.
Settled status nie jest przyznawany automatycznie – aby go otrzymać należy samodzielnie złożyć stosowny wniosek. Obywatele UE, którzy nie złożą wniosku o przyznanie statusu osiedleńca przed upływem 30 czerwca 2021 roku (w przypadku Brexitu z umową) lub 31 grudnia 2020 roku (w przypadku ‘no deal’), mogą zostać pozbawieni prawa do pobytu i pracy w Wielkiej Brytanii.
Co kwalifikuje do settled status?
Podstawowym warunkiem otrzymania settled status jest udowodnienie, że mieszka się w Wielkiej Brytanii przez nieprzerwany okres 5 lat. Wymóg ten oznacza, że osoba aplikująca musi mieszkać w Wielkiej Brytanii przez co najmniej 6 miesięcy w każdym okresie 12-miesięcznym w ciągu 5 lat z rzędu. (Od reguły tej są pewne bardzo specyficzne wyjątki, jak np. obowiązkowa służba wojskowa, bardzo poważne względy rodzinne lub zdrowotne zmuszające do dłuższego niż pół roku wyjazdu poza granice UK).
Jeśli masz już dokument potwierdzający stałą rezydenturę i ubiegasz się o settled status, nie będziesz musiał udowadniać nieprzerwanego 5-letniego pobytu.
O settled status mogą ubiegać się obywatele UE, EOG i Szwajcarii, a także członkowie ich rodzin (bez względy na to z jakiego kraju świata pochodzą).
CHCESZ DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ NA TEMAT SETTLED STATUS? POBIERZ PORADNIK>>
Czym jest stała rezydentura?
Obywatele UE, a także EOG i Szwajcarii, w tym członkowie rodziny pochodzący spoza EOG, nabywają prawo stałego pobytu w przyjmujących ich państwach członkowskich, w których legalnie przebywali przez nieprzerwany okres 5 lat.
Obywatele ci nie muszą ubiegać się o stałą rezydenturę w Wielkiej Brytanii, ponieważ jest to prawo nadawane automatycznie. Ponadto, chociaż uzyskanie dokumentu poświadczającego status stałego rezydenta nie jest obowiązkowe, jest to jednak przydatne przy kontaktach z urzędnikami, policją, służbą zdrowia, pracodawcą czy przy załatwianiu jakichkolwiek formalności. Posiadanie dokumentu jest też konieczne w przypadku starania się o brytyjskie obywatelstwo – jeśli ubiegająca się osoba nie ma settled status.
Atutem stałej rezydentury jest z pewnością fakt możliwości uzyskania fizycznego dokumentu potwierdzającego posiadanie statusu – czego nie można obecnie otrzymać w przypadku settled status.
Opłata przy składaniu wniosku o stałą rezydenturę wynosi 65 funtów. Należy jednak pamiętać, że dokumenty potwierdzające status stałego rezydenta tracą ważność z dniem 31 grudnia 2020 roku.
Rezydentura a Brexit
Aby nadal mieszkać w Wielkiej Brytanii po 30 czerwca 2021 roku (w przypadku Brexitu z umową) lub 31 grudnia 2020 roku (w przypadku ‘no deal’), obywatele UE i członkowie ich rodzin, w tym ci, którzy mieli do tej pory status stałego rezydenta, mają dwa wyjścia:
- ubiegać się o settled status w ramach unijnego programu EU Settlement Scheme
- ubiegać się o obywatelstwo brytyjskie.
Co jest lepsze – settled status czy obywatelstwo?
Każde rozwiązanie ma swoje wady i zalety. Poniżej niektóre z nich.
Zalety settled status:
- brak opłat
- brak dodatkowych wymagań, takich jak zaliczenie testu „Living in the UK” czy znajomość języka angielskiego.
Wady settled status:
- brak gwarancji zachowania praw dla obywateli UE mieszkających w UK po Brexicie
- brak fizycznego dokumentu potwierdzającego posiadanie settled status
- utrata statusu w przypadku przebywania poza granicami UK dłużej niż 5 lat.
WIĘCEJ INFORMACJI NA TEMAT SETTLED STATUS ZNAJDZIESZ W NASZYM PORADNIKU>>
Zalety obywatelstwa:
- dożywotnia gwarancja zachowania praw (z wyjątkiem określonych przypadków, takich jak działalność terrorystyczna)
- obywatelstwa nie można utracić z samego faktu przebywania przez wiele lat poza granicami UK
- bierne i czynne prawo wyborcze
- posiadanie brytyjskiego paszportu.
Wady obywatelstwa:
- bardzo wysoka opłata, wynosząca obecnie £1,330
- konieczność spełnienia dodatkowych wymagań, m.in. zaliczenie testu na obywatelstwo oraz znajomość języka angielskiego.
Nie przegap: Zdał(a)byś test na brytyjskie obywatelstwo? Rozwiąż bezpłatne próbne arkusze i sprawdź, czy dostał(a)byś paszport UK!
Aktualnie posiadając zarówno status stałego rezydenta, jak i settled status można aplikować o brytyjskie obywatelstwo w drodze naturalizacji – w każdym z tych przypadków trzeba jednak odczekać 12 miesięcy od momentu przyznania statusu.
Wybór między obywatelstwem a settled status zależy od osobistych preferencji i okoliczności życiowych, a szczególnie od tego, czy dana osoba chce korzystać z tych samych praw, co każdy brytyjski obywatel – w tym z nieograniczonego prawa do głosowania i do uzyskania brytyjskiego paszportu. Dla wielu Polaków i innych obywateli UE wystarczające okaże się zapewne bezterminowe prawo do pobytu i pracy w UK, a także możliwość korzystania z pozostałych praw, które przysługują obywatelom UE mieszkającym w UK teraz. Jednak w chwili obecnej otwartym pozostaje pytanie, czy rzeczywiście po Brexicie obowiązywać będą te same zasady i prawa w stosunku do obywateli UE, które zapewniane są aktualnie.
Przeczytaj koniecznie: Nie ma prawnej gwarancji na zachowanie praw przez imigrantów z UE w przypadku twardego Brexitu. Nowy premier – mimo ciepłych słów – nie zamierza jej dać
