Praca w kilku krajach europejskich jest coraz częstszym zjawiskiem, zwłaszcza w Unii Europejskiej, gdzie obowiązuje swobodny przepływ pracowników. Zrozumienie zasad dotyczących składek emerytalnych i ich przenoszenia może jednak budzić wątpliwości.
Czy składki same się przeniosą? Czy wraz z powrotem do Polski lub przenosinami do innego kraju, należy “zabierać” ze sobą składki? Co należy zrobić, aby uwzględnić je w polskim systemie emerytalnym? Oto praktyczny poradnik.
Czy składki emerytalne z zagranicy same się „przenoszą”?
Nie, składki emerytalne nie są automatycznie przenoszone między krajami. Jednak dzięki regulacjom unijnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004) wszystkie okresy ubezpieczenia przepracowane w krajach UE oraz w krajach EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria) są uwzględniane przy wyliczaniu emerytury w Polsce. Oznacza to, że składki pozostają w systemie danego kraju, w którym były płacone, ale są „zsumowane” podczas obliczania emerytury. Co więcej, jeśli w którymś kraju pracowaliśmy wystarczająco długo, aby nabyć tam prawa do emerytury, kraj ten będzie nam wypłacał proporcjonalną część emerytury.
Jak działa system emerytalny w UE przy pracy w kilku krajach?
Każdy kraj wypłaca emeryturę za okres, w którym pracowałeś na jego terenie i opłacałeś składki i nabyłeś prawa do minimalnej emerytury. W momencie osiągnięcia wieku emerytalnego każdy kraj, w którym pracowałeś, wypłaci proporcjonalną część emerytury na podstawie zgromadzonych składek i przepracowanego czasu.
Aby tak się stało, kluczowe jest to, aby w danym kraju nabyć prawa do emerytury. Czyli jeśli przykładowo w Wielkiej Brytanii musisz pracować minimum 10 lat, aby uzyskać prawo do emerytury, to jeśli przepracował tylko 5, kraj ten nie będzie wypłacał emerytury. Jednak lata te nie będą zmarnowane – kraj w którym będziesz miał wypłacaną emeryturę weźmie je pod uwagę, jako lata składkowe.
Nie przenosisz składek fizycznie do Polski – pozostają one w kraju, w którym zostały opłacone.
| Kraj | Minimalny okres składkowy | Pełna emerytura |
| Wielka Brytania | 10 lat | 35 lat składkowych |
| Niemcy | 5 lat | Brak górnej granicy, zależność od składek |
| Holandia | Brak (oparty na zamieszkaniu) | 50 lat zamieszkania (2% każdy rok zamieszkania) |
| Irlandia | 10 lat (520 tygodni) | 30 lat składkowych (2080 tygodni) |
Jak sprawdzić swoje składki w różnych krajach?
Na pewno warto przechowywać dokumenty związane z pracą w każdym kraju, takie jak umowy o pracę, payslipy, pity czy potwierdzenia opłacania składek. Jednak tym co potwierdzi nasze prawo do emerytury lub jej wysokość jest informacja z lokalnej instytucji emerytalnej. W wielu krajach możesz wystąpić o prognozę emerytalną, która wskaże ile lat przepracowałeś w danym kraju i czy nabyłeś prawa do emerytury.
| Kraj | Instytucje odpowiedzialne za emerytury |
| Wielka Brytania | HMRC, Department for Work and Pensions (DWP), The Pension Service |
| Niemcy | Deutsche Rentenversicherung (DRV), regionalne oddziały DRV |
| Irlandia | Department of Social Protection, Social Insurance Fund (SIF), The Pensions Authority |
| Holandia | Sociale Verzekeringsbank (SVB), Pensioenfondsen, Belastingdienst |
W Polsce zgłoś się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). ZUS pomoże w ustaleniu Twoich praw do emerytury i skontaktuje się z odpowiednimi instytucjami w krajach, w których pracowałeś.
Jak złożyć wniosek o emeryturę w Polsce z uwzględnieniem pracy za granicą?
Jeśli mieszkasz w Polsce, wniosek o emeryturę składasz w ZUS. Wskaż w nim wszystkie kraje, w których pracowałeś, aby instytucja mogła skontaktować się z odpowiednimi urzędami. Podaj pełne dane dotyczące pracy w każdym kraju, w tym okresy zatrudnienia oraz dane pracodawców. ZUS zbierze informacje o Twoich składkach za granicą, a instytucje w innych krajach przekażą dane o Twoim ubezpieczeniu. ZUS uwzględni wszystkie przepracowane lata w UE, a jeśli nabyłeś prawa do emerytury w innym kraju, kraj ten wypłaci część emerytury proporcjonalnie do okresu składkowego na jego terenie.
Jak złożyć wniosek o emeryturę w innym kraju?
Jeśli w momencie przejścia na emeryturę, mieszkasz poza Polska, wniosek składasz w lokalnym urzędzie. Ta instytucja skontaktuje się z ZUS i innymi krajami, w których pracowałeś, aby uzyskać informacje o składkach. Jeśli pracowałeś tylko w tym kraju, otrzymasz emeryturę tylko z niego.
Jaka będzie wysokość emerytury?
Wysokość emerytury będzie zależała od liczby przepracowanych lat w każdym kraju, wysokości odprowadzanych składek, lokalnych przepisów emerytalnych (np. wieku emerytalnego, zasad obliczania emerytury w danym kraju).
Co z krajami spoza UE?
Jeśli pracowałeś w krajach spoza UE, np. w USA, Kanadzie czy Australii, sprawdź, czy Polska ma podpisaną z nimi umowę bilateralną dotyczącą zabezpieczenia społecznego. Umowy te mogą umożliwiać uwzględnienie okresów składkowych w tych krajach przy wyliczaniu emerytury.
