Wysokie temperatury dają się we znaki nie tylko ludziom, ale też zwierzętom. Choć tym ostatnim – w zróżnicowany sposób. Jak zatem nasi domowi pupile reagują na upały? Polish Express zapytał o to lekarza weterynarii, Agnieszkę Hanszke.
Polish Express: Czy zwierzęta domowe w podobnym stopniu reagują na wysokie temperatury? Czy jest tu różnica między psami i kotami, a na przykład gryzoniami?
Agnieszka Hanszke: Koty z natury są zwierzętami ciepłolubnymi. Ryzyko wystąpienia u nich udaru cieplnego na skutek przegrzania jest nieporównywalnie mniejsze niż u psów. Koty instynktownie szukają ciepłych, dobrze nasłonecznionych miejsc, by móc się w nich wygrzewać. Jednocześnie, przebywając na słońcu, rzadko kiedy uruchamiają swoje mechanizmy termoregulacyjne, praktycznie się przy tym nie pocąc. Dyskretnie wydalają z organizmu śladowe ilości potu. W ciepłe, upalne dni, pozostawiają wilgotne ślady swoich łap np. na płytkach. Robią tak, gdyż gruczoły potowe występują u nich w niewielkiej ilości i zlokalizowane są właśnie na łapach, w okolicy opuszek oraz w małej ilości, w okolicach pyska.
PE: Czy to jednak oznacza, że koty swobodnie zniosą każdą wysoką temperaturę?
A.H.: Każdą, to nie. Mruczki, pomimo tego, że są ciepłolubne, to też mają swoje granice tolerancji temperaturowej. Kiedy jest im zbyt gorąco, to zaczyniają poszukiwać przyjemniejszych miejsc na czas odpoczynku. Przechodzą w zaciszne, zacienione miejsca, by móc odpocząć od upału oraz włączają kolejny mechanizm termoregulacyjny, jakim jest zianie [szybkie ruchy oddechowe ssaków – przyp. red.]. Dodatkowo, wylizując sierść na swoim ciele, powodując, że parująca ślina obniża temperaturę ich ciała.
PE: Ale psy z powodu upałów cierpią chyba bardziej?
A.H.: Tak, zdecydowanie, psy dość szybko odczuwają dyskomfort temperaturowy. Promienie słoneczne w zbyt dużej ilości są niebezpieczne dla psów, gdyż mogą prowadzić do przegrzania organizmu i w efekcie do wystąpienia udaru cieplnego. A ten realnie zagraża zdrowiu i życiu czworonoga. Zwiększonej ochrony przed upałami wymagają zwłaszcza szczenięta, seniorzy, zwierzęta przewlekle chore, po zabiegach, operacjach, a także przedstawiciele ras brachycefalicznych.
PE: A jak psy, w naturalny dla nich sposób, chronią się przed przegrzaniem?
A.H.: Psy pozbywają się nadmiaru ciepła przede wszystkim poprzez odruch ziania. To szybkie, płytkie oddychanie z otwartym pyskiem i charakterystycznie wywieszonym językiem. Zianie jest podstawowym mechanizmem termoregulacyjnym u większości zwierząt, jednak przy dużych upałach i ono może się okazać niewystarczające.
PE: No dobrze, mechanizmy termoregulacyjne u psów i kotów są dobrze znane. A co z gryzoniami?
A.H.: Króliki, świnki morskie, szynszyle, małe gryzonie – ich cechą wspólną jest fakt, że zupełnie lub prawie zupełnie się nie pocą. Dodatkowo pokrywa je mniej lub bardziej gęste futro, a zdolności termoregulacyjne są u nich bardzo słabo rozwinięte. Zwierzęta takie, w naturalnych warunkach, gorącą porę dnia spędziłby schowane w cieniu lub norze. Ale życie z ludźmi, w domowych warunkach, to jednak coś zupełnie innego. Czasem więc, najczęściej z niewiedzy, narażamy te małe zwierzątka na nie lada zagrożenie – udar cieplny. Udar cieplny to stan, w którym organizm nie jest w stanie skutecznie odprowadzić nagromadzonego w nim ciepła.
PE: A możemy coś dla nich zrobić?
A.H.: Oczywiście, do pewnego stopnia także gryzoniom możemy pomóc. Przede wszystkim nie można trzymać takich zwierząt w przeciągu, ani nie można kierować w ich stronę wiatraków czy wentylatorów. Natomiast to, co trzeba zrobić, to trzeba zadbać o właściwą cyrkulację powietrza w miejscu ich przebywania. Poza tym dla gryzoni, równie niebezpieczne jak wysokie temperatury, są nagłe jej zmiany. Warto to uwzględnić, planując na przykład wakacyjny wyjazd z naszym podopiecznym.
PE: Jednym słowem, każde zwierzę potrzebuje w trakcie upałów innej formy opieki..
A.H.: Trzeba pamiętać, że poszczególne zwierzęta różnią się między sobą. Na te same warunki środowiskowe zwierzęta mogą reagować w inny sposób. Z reguły na skutki wysokich temperatur bardziej narażone będą też osobniki młode, stare, z długą lub bardzo gęstą okrywą włosową, przewlekle chore lub otyłe. Natomiast szybka reakcja na objawy udaru cieplnego może przesądzić o życiu bądź śmierci zwierzęcia.
PE: A jakie szczególne środki ostrożności należy podjąć w stosunku do zwierząt, gdy wysokie temperatury utrzymują się przez kilka dni z rzędu?
A.H.: Przede wszystkim należy zadbać o to, by zwierzę nie przebywało zbyt długo na słońcu. Zwierzak powinien mieć zapewniony dostęp do zacienionego, spokojnego miejsca, w którym może skutecznie ukryć się przed słońcem. Ważne jest też to, by zwierzę miało możliwość swobodnego poruszania się. Nie może stać w miejscu, być trzymane na uwięzi, bez możliwości schronienia się przed promieniami słonecznymi. Zabronione jest również wiązanie psa pod sklepem, czy pozostawianie go w samochodzie w upalny dzień i nie tylko.
PE: Zwierzak musi też mieć oczywiście swobodny dostęp do wody..
A.H.: To niezwykle ważne. W ciepłe dni zwierzęta zdecydowanie więcej piją, woda gasi pragnienie i schładza rozgrzane ciało. Dlatego woda w misce musi być dostępna cały czas. Ponadto powinna być kilka razy dziennie zmieniana, a miska regularnie myta. Brak wymiany wody w misce skutkuje tym, że woda szybko traci swoją świeżość i mogą się w niej namnażać drobnoustroje.
PE: A powinniśmy schładzać ciało zwierzęcia w upalny dzień?
A.H.: Z tym trzeba uważać. Zbyt nagłe schłodzenie rozgrzanego na słońcu ciała może okazać się niebezpieczne. Może to bowiem doprowadzić do wystąpienia szoku termicznego. Dlatego nie wolno bezpośrednio polewać ciała czworonoga strumieniem zimnej wody. W takiej sytuacji można zmoczyć duży ręcznik i położyć go na zwierzaku, okrywając nim przede wszystkim głowę, kark i plecy. Ponadto na upały świetnie sprawdzi się chłodząca mata lub kamizelka.
PE: A gdy musimy wyjść z psem z domu, to co zrobić z kagańcem?
A.H.: Jeśli w upalny dzień musisz założyć psu kaganiec, to zdecyduj się na bezpieczny model, który pozwoli zwierzęciu swobodnie oddychać. Nie należy używać kagańców weterynaryjnych ani metalowych obroży. W takiej sytuacji najlepszym wyborem będzie elastyczny kaganiec fizjologiczny zapewniający swobodne oddychanie, a nawet picie wody.
PE: Co może nas zaniepokoić w zachowaniu zwierzęcia i co należy wówczas zrobić?
A.H.: Jak wiadomo zawsze lepiej jest zapobiegać, niż leczyć. Jednak warto wiedzieć, jak wyglądają wczesne objawy udaru słonecznego u psów. Głównymi symptomami takiego udaru są osłabienie, wzmożone dyszenie, fioletowo-czerwone lub blade dziąsła, ciemnoczerwony język, wymioty, biegunka, letarg i brak koordynacji. Gdy zaobserwujemy takie objawy u naszego pupila, natychmiast przełóżmy go w chłodne miejsce. Podajmy mu małe ilości zimnej, ale nie lodowatej wody, nałóżmy chłodny ręcznik na głowę, szyję i klatkę piersiową i natychmiast zabierzmy psa do weterynarza.
PE: A czy strzyżenie psów na lato to dobry pomysł?
A.H.: Sierść zabezpiecza przed przegrzaniem, ograniczając docieranie ciepła do psiego ciała. Stanowi ona naturalną barierę ochronną. A zatem obcinanie lub golenie niektórych ras psów, w czasie upałów, może skończyć się oparzeniem słonecznym. Psy posiadają dwa rodzaje sierści: z podwójną okrywą włosową lub pojedynczą. Pierwsza grupa to psy, które mają podszerstek, czyli dodatkową warstwę, której grubość regulowana jest samodzielnie. Psów z podwójną okrywą włosową nie należy strzyc latem. Można natomiast, a nawet powinno się takiego psa porządnie wyczesać. Psy bez podszerstka, czyli np. York czy Maltańczyk, to rasy, które można ostrzyc zarówno w zimę jak i latem. Warto jednak pamiętać, że nie należy ich obcinać zupełnie na łyso. W ich przypadku włos także stanowi warstwę ochronną dla skóry.
PE: A jak karmić zwierzęta w trakcie upałów? Czy należy czymś dodatkowo wzbogacać ich dietę?
A.H.: Zwierzęta w upalne dni dość mocno ograniczają swoją dzienną aktywność. W związku z tym ich zapotrzebowanie kaloryczne zmniejsza się, a one same mniej chętnie i rzadziej zaglądają do misek w poszukiwaniu jedzenia. Należy dobrze zbilansować posiłek dla czworonoga, by objętościowo, w niewielkiej ilości, znalazły się wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Porcje karmy mogą być zmniejszone o około 10 proc. i zawierać mniej tłuszczy.
Rozmawiała: Agnieszka Nowicka de Poraj
