Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest jednym z najczęstszych wirusów przenoszonych drogą płciową i główną przyczyną raka szyjki macicy u kobiet. Szczepienia przeciwko HPV odgrywają kluczową rolę w profilaktyce nowotworów wywoływanych przez ten wirus. Jednak świadomość skuteczności szczepionek w Polsce jest nadal niewielka w porównaniu choćby z Wielką Brytanią.
Skuteczność szczepionek na HPV w zapobieganiu rakowi
Szczepionka przeciwko HPV jest bardzo skuteczna w walce z rakiem szyjki macicy. Badania kliniczne oraz długoterminowe analizy z różnych krajów pokazują, że szczepienia przeciwko HPV znacząco zmniejszają ryzyko zakażenia wirusem, który jest główną przyczyną powstawania tego rodzaju nowotworu.
Szczepionka przeciwko HPV jest ukierunkowana głównie na typy wirusa HPV 16 i 18, które odpowiadają za około 70% przypadków raka szyjki macicy. Badania potwierdzają, że w krajach o wysokim poziomie zaszczepienia, jak np. w Wielkiej Brytanii czy Australii, liczba przypadków raka szyjki macicy w młodszych grupach wiekowych dramatycznie spadła. W Wielkiej Brytanii zaobserwowano blisko 90% redukcję przypadków przedrakowych zmian szyjki macicy u kobiet zaszczepionych w młodym wieku. Co więcej, oprócz raka szyjki macicy, wirus HPV może powodować inne nowotwory, w tym nowotwory odbytu, jamy ustnej, gardła i narządów płciowych u obu płci. Szczepionka przeciwko HPV chroni również przed tymi nowotworami, co dodatkowo zwiększa jej znaczenie w profilaktyce zdrowotnej.
Program szczepień HPV w Polsce
W Polsce szczepienia przeciwko HPV nie są jeszcze obowiązkowe, ale od kilku lat prowadzone są działania, aby zwiększyć ich dostępność. Szczepienia są dobrowolne i płatne, jednak w niektórych miastach i gminach istnieją programy refundowane lub częściowo finansowane przez samorządy, zwłaszcza dla dziewcząt w wieku 12-13 lat. W wielu gminach nie ma ograniczeń wiekowych dla szczepień finansowanych.
W marcu 2023 roku Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało wprowadzenie darmowych szczepień przeciwko HPV dla dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat, co ma na celu zwiększenie poziomu zaszczepienia młodych ludzi oraz zapobieganie zachorowaniom na nowotwory szyjki macicy, a także inne nowotwory związane z HPV. Program ten jest elementem szerszych działań prewencyjnych i ma przyczynić się do redukcji zachorowań na raka szyjki macicy, który w Polsce ma wciąż stosunkowo wysoką śmiertelność.
Polska boryka się z dość niskim poziomem zaszczepienia populacji przeciwko HPV w porównaniu do innych krajów europejskich. W dużej mierze wynika to z braku szeroko zakrojonych kampanii informacyjnych, kosztów szczepień i braku obowiązkowych programów szczepień.
Program szczepień HPV w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii program szczepień przeciwko HPV jest bardziej zaawansowany i szeroko dostępny. Od 2008 roku szczepienia są oferowane wszystkim dziewczętom w wieku 12-13 lat w ramach programu szkolnych szczepień. W 2019 roku program został rozszerzony również na chłopców w tym samym wieku. To posunięcie ma na celu ochronę zarówno mężczyzn, jak i kobiet przed chorobami związanymi z HPV, w tym rakiem jamy ustnej, gardła i narządów płciowych.
Program w Wielkiej Brytanii jest bezpłatny i finansowany przez National Health Service (NHS). Poziom zaszczepienia jest wysoki – według danych z 2022 roku, około 85-90% dziewcząt i chłopców w wieku 12-13 lat otrzymuje szczepienie. Skuteczność programu widoczna jest w spadku liczby przypadków raka szyjki macicy oraz brodawek narządów płciowych w młodszych grupach wiekowych.
Szczepienia przeciwko HPV w innych krajach Europy
Wielu krajach Europy szczepienia przeciwko HPV są standardem, jednak różnią się dostępnością i poziomem finansowania:
- Niemcy: Szczepienia przeciwko HPV są zalecane dla dziewcząt i chłopców w wieku 9-14 lat i refundowane przez system ubezpieczeń zdrowotnych. Szczepienia są powszechne, a poziom zaszczepienia jest wysoki.
- Francja: Program szczepień HPV obejmuje dziewczęta od 11. roku życia, a od 2021 roku również chłopców. Szczepienia są bezpłatne i powszechnie dostępne w ramach systemu opieki zdrowotnej.
- Skandynawia: Kraje takie jak Szwecja i Norwegia mają bardzo zaawansowane programy szczepień przeciwko HPV. W tych krajach szczepienia są bezpłatne dla dzieci w wieku 12-13 lat, a poziom zaszczepienia populacji przekracza 80%.
- Włochy: We Włoszech szczepienia są bezpłatne i dostępne dla dziewcząt w wieku 12 lat oraz, od 2017 roku, również dla chłopców. Program ten cieszy się dużą popularnością.